دکتر محمدحسین پناهی رئیس اندیشکده امور اجتماعی، جمعیت و نیروی انسانی در نشست سالانه این اندیشکده در سخنرانی خود به موضوع "الگو و پدیده‌های نوظهور اجتماعی" پرداختند.
دکتر پناهی در این سخنرانی چنین عنوان کردند؛ اگر بخواهیم حساسیت و توجه سند الگو را نسبت به این پدیده های بررسی کنیم لازم است نوعی طبقه بندی از پدیده های نوظهور اجتماعی داشته باشیم. پدیده های نوظهور را، همانند پدیده های موجود، بطور کلی می توان به دو دسته عینی و ذهنی تقسیم کرد که در عرصه های واقعی و مجازی رخ خواهند داد. پدیده های عینی نوظهور آنهایی هستند که عینی و ملموس بوده و قابل مشاهده و تجربه عینی هستند، مانند پدیده اینترنت و فناوریهای مربوط به آن و انواع روابط اجتماعی جدید در جامعه مدنی. پدیده های ذهنی آنهایی هستند که وجود عینی و ملموس اجتماعی نداشته اما آثار مهمی در زندگی فردی و جمعی انسانها می‌گذارند، مانند باورها و اعتقادات و معرفت‌ها و دانش‌های جدید، که می‌توانند زمینه ساز پدیده‌های عینی باشند. البته رابطه دو سویه ای بین پدیده‌های عینی و ذهنی وجود دارد که خود موضوع بررسی‌های مهمی است.
در ادامه این نشست و سخنرانی‌ها، دکتر غلامرضا غفاری عضو این اندیشکده و استاد دانشگاه جامعه شناسی دانشگاه تهران به "مسئله حاشیه ای شدن اجتماعی در ایران" پرداختند. ایشان با طرح این سوالات 1- نشانه های حاشیه ای شدن اجتماعی کدامند و چه شواهدی در باب این نشانه ها وجود دارد؟ 2- آیا در سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت حساسیت لازم نسبت به پیشگیری از حاشیه ای شدن اجتماعی که قرین با طرد اجتماعی است وجود دارد؟ وارد موضوع خود شدند و چنین ادامه دادند که گذشته تاریخی جامعه ایران نشان از وجود تنوع و تفاوت هایی در ساحت های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی دارد؛ لیکن در دوره معاصر بویژه بعد از انقلاب اسلامی 1357 تحت تأثیر عوامل مختلف داخلی و خارجی در سطوح خرد و کلان آن تکثر و تنوع بیشتری را تجربه کرده است و بی گمان در راستای پذیرش ایده و امر پیشرفت لاجرم باید تحول و دگرگونی، که در ذات خود انفکاک و تنوع را دارد، پذیرا شود. این مهم میادین تازه ای را سبب می شود که توأم با هم آمیختگی گروه ها و اصناف مختلف و نیز رقابت ها و تنازعات سهمگین است که نسبت در محیط های نزدیک و دور دارند. بی گمان میدان کنشگران اجتماعی نه تنها میدانی متنوع و متکثر است بلکه به دلیل بهره مندی نابرابر از منابع ارزشمند؛ مسیر فرایند های پذیرش و کسب منزلت را ناموزون می سازد. امری که پیامد هایی چون احساس محرومیت، نارضایتی، تنش و نزاع، انزوا، طرد و حاشیه ای شدن را در پی دارد.
خانم دکتر شهلا کاظمی پور دیگر عضو این اندیشکده و استاد جمعیت شناسی دانشگاه تهران موضوع "تغییرات فرهنگ کار و تلاش در ایران " را مورد بررسی قرار داد. ایشان در این سخنرانی چنین عنوان کردند که در گذشته تاريخ، در كشور ما ايران كار و تلاش امری مقدس بوده و به كمك منابع غني آب و هوائي و جفرافيايي، اين كشور همواره در زمره سرزمين‌هاي آباد و پيشرفته به حساب مي آمد. پس از كشف منابع و ذخاير زير زميني نفت و گاز و دستيابي به درآمدهاي حاصل از صادرت آنها طي يك سده اخير، زير بناهاي اقتصادي كشور متحول گرديده و از اهميت كار و تلاش كاسته شده و تعهد به درآمد حلال در كشور روز به روز كم رنگتر شده و به تعبيري فرهنگ كار در كشور از تركيب معيوبي برخوردار است. در صورتيكه به اين معضل بزرگ اجتماعي توجه نشود، تيشه به ريشه زيربناهاي فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي جامعه خواهد خورد و دستیابی به اهداف سند الگو برای توسعه و پیشرفت جامعه ما با مشکل مواجه خواهد شد.
دکتر محمدمیرسندسی، عضو اندیشکده و استاد دانشگاه امام حسین (ع) سخنران بعدی این نشست به موضوع "انواع پدیده‌های نوظهور اجتماعی" پرداختند. ایشان جامعه شناسی، بنا به تعبیر برخی جامعه‌شناسان علم مطالعۀ پدیده‌های اجتماعی است که خود برآمده از روابط و مناسبات اجتماعی خاص هستند و از یک زمان به زمانی دیگرگون می‌شوند و رنگ و روی متفاوت به خود می‌گیرند. به این ترتیب در هر وضعیت خاصی می‌توان به سراغ پدیده های اجتماعی نوظهور رفت و برای درک وضعیت اجتماعی آنها را برحسب شرایط موجود توصیف و تجزیه و تحلیل کرد. ابعاد جدید پدیده‌های اجتماعی که پیشتر به صورت "مسئله اجتماعی" بروز وظهور داشته‌اند. بی‌توجهی نسبت به آنها به پایداری و پیوستگی آنها به عنوان نمود اجتماعی همچنان ابعاد قابل ملاحظه‌ای دارد: جلوه‌های جدید از بیخردی؛ ضعف هنجارهای اجتماعی و هنجارمندی افول ارزش‌های اخلاقی؛ باندبازی و قبیله گرایی نوین و افول شایسته سالاری؛ تداوم نرخ‌های تورم بالا و در نتیجه گسترش فقر و محرومیت نسبی؛ گسترش حاشیه نشینی نمونه‌هایی از این دست پدیده‌های اجتماعی‌اند.
گفتنی است در این نشست یک روزه 9 عنوان سخنرانی از اعضای این اندیشکده در حضور جمعی از اساتید و اعضای سایر اندیشکده‌ها الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت ایراد گردید و مورد نقد و ارزیابی اعضای نشست قرار گرفت، خلاصه دیگر سخنرانیهای این نشست در نوبت‌های بعد و در این وبگاه منتشر می‌شود.
