دکتر احمد غیاثوند عضو اندیشکده امور اجتماعی،جمعیت و نیروی انسانی و دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی؛ کاوشی پیرامون امید و انگیزه پیشرفت و پیامدهای آن در بین جوانان را در نشست سالانه اندیشکده امور اجتماعی ارائه کرد.

دکتر غیاثوند اظهار داشت، امیدواری به مثابه بنیادی‌ترین انگاره جوانان در عرصه پیشرفت اجتماعی محسوب می‌شود. بی تردید مسئله مند شدن مقوله امید اجتماعی در جامعه ایران، بازتاب پدید آمدن مسایل جدید و فعال شدن نیروها، و مطالبات و امیدهای متفاوت و متکثری است که مطالبات و امیدهایی که هم در روایت‌های تاریخی ارائه شده از تحولات جامعه ایران نادیده گرفته شده اند و هم در چارچوب صف آرائی جریان ها و نیروهای معاصر به حاشیه رانده شده‌اند. امید اجتماعی، یک ابزار شناختی است که به افراد جامعه کمک می‌کند تا با اتکا بر منابع موجود، از وضعیت کنونی به سوی آینده‌ای مطلوب‌تر حرکت کنند. اهمیت امید به آینده زمانی بیشتر نمایان می‌شود که در ارتباط با قشر جوان جامعه مورد بررسی قرار گیرد. جوانان به عنوان سرمایه‌های انسانی هر جامعه‌ای، نقش محوری در شکل‌دهی آینده آن ایفا می‌کنند. در واقع، جوانان با نیروی خلاقیت، نوآوری و انرژی خود، موتور محرک تحولات اجتماعی و پیشرفت جامعه دارد. جامعه ایران در گذار به سوی تحولات فرهنگی و اجتماعی عمیقی است که در آن، جوانان به عنوان بازیگران اصلی نقش‌آفرینی می‌کنند. تلاش برای شکل‌دهی هویت و رفتار جوانان از طریق مکانیزم‌های گفتمانی، با مقاومت فعال آنان مواجه شده است. 

سخنران دیگر این نشست دکتر مجید کوششی عضو اندیشکده امور اجتماعی و دانشیار گروه جمعیت شناسی دانشگاه تهران موضوع، کاهش باروری و مشارکت زنان ایرانی در بازارهای دوگانه مزدی و غیر مزدی(تعهدات خانوادگی زنان و بازتخصیص زمان) را ارائه کردند. ایشان چنین اظهار کردند که تغییرات جمعیتی تنها توضیح دهنده رشد و ترکیب جمعیت­ها نیست، بلکه با تظاهری ساده اثرات و پیامدهای اقتصادی- اجتماعی آنها گسترده و عمیق است. در این مورد مثال­های زیادی می­توان ذکر کرد، از جمله اینکه کاهش مرگ­ومیر که به افزایش امید زندگی بشر انجامید، میانگین طول دوره سالمندی را افزایش داد و مناسبات چندنسلی را جایگزین مناسبات خویشاوندی گسترده ولی ناقص، کرد. با کاهش باروری و مستقر شدن الگوی باروری پائین (کمتر از سطح جانشینی برابر با 1/2 فرزند برای هر زن) نیز انتظار می­رود اثرات اجتماعی مؤثر و عمیقی ظاهر شود. مثلاً، کاهش باروری و اولاد کمتر بعد خانواده را کوچک می­کند و بی تردید نظام حمایت اجتماعی را نیز تغییر خواهد داد. یکی از اثرات گوناگونی که کاهش باروری دارد، تغییری است که در تعهدات خانوادگی خصوصاً فرزندپروری ایجاد می­کند. در همه طول تاریخ، جوامع بشری از جمله ایران ترتیبات اجتماعی خود را براساس باروری و بعد خانواده بالا سازمان داده­اند و مسلم است برای مواجهه با شرایط کاملاً متفاوت و جدید، انطباق فرایند زمان­بری است. این زمان در بیشتر جوامع غربی، برای نمونه در فرانسه، نسبتاً طولانی و تا یک قرن و بیشتر بوده است، زیرا کاهش تدریجی باروری به این جوامع فرصت داده است، تا پله به پله با این تغییرات انطباق پیدا کنند. اما در جوامعی مانند ایران که یکباره با کاهش بنیان­کن در میزان و الگوی باروری مواجه شده­اند، انطباق تصوری دقیق نیست، اگرچه تجربه کشورهایی مشابه، مانند کره جنوبی، مالزی، ترکیه و چند کشور کوچک و بزرگ دیگر در آسیا نشان می­دهد که این انطباق ناشدنی نیست.

گفتنی است مشروح این نشست در بخش انتشارات وبگاه منتشر خواهد شد.